Học nói. Mindset For Effective Communication.
Học nói bắt đầu từ chuyện...hiểu mình.
In the world of countless “how-to”, asking why, what, and who first becomes essential.
Thật ra lớp Mindset For Effective Communication đầu tiên mình học với thầy Công đã kết thúc từ tháng 9/2024 nhưng mình hẹn thầy là đợi em “chuyển mình” thành công rồi sẽ đường hoàng viết một bài review lớp học, với tinh thần “em viết - thầy share”. Sau khi áp dụng thực tế được rồi thì mình mới dám viết bài, vì mình tin tính ứng dụng và kết quả sẽ phản ánh thực tế giá trị của một trải nghiệm học tập.
Thông tin về người đứng lớp: thầy Vũ Thành Công
📌 Về kinh nghiệm làm việc, thầy đã trải qua đa dạng các vị trí trong khối công, tư, phi chính phủ và báo chí từ 2010 - 2024, từ phóng viên, phụ trách trang quốc tế, phân tích thị trường và B2B sale về hóa chất nông nghiệp, hướng dẫn trẻ tự kỷ hòa nhập cộng đồng, phiên dịch viên Anh – Việt ở tòa án, nghiên cứu viên và giảng viên về quan hệ quốc tế và chính sách công, tư vấn chính sách và quản lý dự án về quy hoạch tích hợp, chuyển đổi số và kinh tế xanh.
📌 Về học tập, thầy từng có admission cho 4 ngành thạc sĩ gồm quan hệ quốc tế, chính sách công, kinh tế phát triển, luật và khoa học chính trị. Vì vậy, thầy mở lớp này với hi vọng các hiểu biết và trải nghiệm của mình có thể giúp đỡ phần nào cho các bạn cần cải thiện tư duy và kỹ năng giao tiếp. 
Mong rằng những chia sẻ này sẽ có ích phần nào cho những ai đang cần định hình lại mindset và đánh giá năng lực giao tiếp hiện tại, từ đó cải thiện kỹ năng nói sao cho hiệu quả với bản thân mình và người nghe, nhất là trong công việc và apply học bổng.
🔎 Đi học để biết cái mình chưa biết (hoặc biết chưa đúng)
Ở phần đầu, mình dùng từ “chuyển mình” vì trước khi học lớp này, mình còn đang loay hoay với câu hỏi nên dừng lại hay tiếp tục hành trình gần tròn 3 năm ở công ty đầu tiên trong trạng thái burn out (vì nhiều lý do) mà đến giờ vẫn đang trong quá trình phục hồi. Mình đã hì hục phỏng vấn từ Heineken, Coca, AEON, KMS và kết quả đều là duyên mình lỡ.
Giữa lúc chính mình còn chới với giữa biển vấn đề và hoài nghi năng lực bản thân, thầy Công thông báo mở lớp Mindset For Effective Communication đầu tiên. Từ khóa “Mindset” khiến mình rất hứng thú vì nhiều khóa học về giao tiếp từ online đến offline đều tập trung vào kỹ thuật, chiến lược (how to) chứ ít bàn đến mindset vì vốn dĩ mindset của người học/ con người là thứ trừu tượng, được hình thành từ vô vàn yếu tố chủ quan và khách quan theo bối cảnh của từng cá nhân, khó tác động và thay đổi ngày một ngày hai.
Hứng thú + niềm tin có sẵn vào năng lực giảng dạy của thầy từ thời mình học đại học + học phí vừa tầm + tính ứng dụng cao (giao tiếp trong công việc, học bổng,…) = quyết định chốt đơn đi học.
Thế là hành trình phượt quận 7 sang Bình Thạnh mỗi thứ 3-7 hàng tuần trong hai tháng bắt đầu. Nhờ hành trình học - hành này mà mình tự “sáng” (lẫn được thầy và lớp khai sáng) nhiều vấn đề/ lỗi mắc phải trong cách mình hiểu, viết và nói về bản thân trong cả công việc lẫn phỏng vấn.
Kết hợp những gì học được sau khóa học với các yếu tố mình cân nhắc trước đấy, mình quyết định nghỉ việc, chuyển hướng apply sang môi trường giáo dục, cải thiện Resume/ Cover Letter/ Interview Prep. Nhờ đó, mình pass vòng đơn, phỏng vấn với Fulbright và RMIT để rồi “bén duyên” với RMIT.
📝 Note: trải nghiệm học lớp Mindset For Effective Communication là một trong nhiều yếu tố giúp cho quá trình thay đổi (nghỉ việc + chuyển việc) của mình diễn ra đỡ trúc trắc hơn => Đây là một quá trình dài, đòi hỏi sự cân nhắc và chuẩn bị nhất định từ công việc đến cuộc sống và đặc biệt là tài chính. Nên bài viết này không nhằm cổ vũ/ khuyến khích bạn đọc xong bài này thì đi học thầy Công rồi nghỉ việc/chuyển việc nhé! Mục tiêu học tập của mỗi cá nhân là khác nhau, và bất kỳ kết quả nào cũng phải có quá trình để thành hình. Thông qua trải nghiệm thực tế, mình đã chọn ra một số điểm chính “thấm thía” về mindset giao tiếp nhờ học cùng thầy và lớp để bạn có thêm 1 góc nhìn về lớp học và cân nhắc xem có nên đi học nói cùng thầy Công hay không 📖
💡Know yourself inside out
Knowing yourself is the beginning of all wisdom - Aristotle
Ngay đầu khóa học, có bắt tay vào viết bio, short/ long introduction mới nhận ra khó nhất không phải viết nghị luận văn học/ xã hội, báo cáo, nghiên cứu mà là viết về…chính mình. Cái bio trong vòng 120 chữ hay đoạn giới thiệu 1-2 phút thoạt nghe tưởng chừng đơn giản, bắt tay vào viết và nói thì mới thấy cái khó, ít nhất cũng phải sửa trên dưới 10 lần.
Cái khó đến từ chuyện hiểu mình. Hiểu cái mình có/ thiếu, mạnh/ yếu, thích/ không thích. Hiểu chặng đường mình đã đi qua, hiểu điểm hiện tại và cả điểm tiếp theo mình muốn bước tới. Hiểu mình đã thay đổi như thế nào, học được bài học gì và “chất riêng” mình hình thành trông hình thù ra sao.
Thầy bảo khi viết bio/ introduction một cách đàng hoàng, mình sẽ bắt đầu thấy những “lỗ hổng” trong mạch nội dung do mình hiểu mình chưa tới. Nhờ gặp được những khoảng trống đó, mình có động lực ngồi xuống lấy (rất nhiều) giấy ra reflect hành trình của mình, nhìn kỹ vào từng cột mốc, nối từng điểm trũng lẫn điểm cao lại với nhau để rút ra ý nghĩa và pattern nằm ẩn đằng sau.
Bài học ở đây là hãy nhìn vào chính mình nhiều và thường xuyên hơn trước khi nhìn người khác (và cũng bớt nhìn người khác lại). Bởi lẽ mỗi người đều có con đường riêng, như lớp học của mình có mười mấy con người là có đủ mười mấy con đường, có thể giao nhau ở một số điểm nào đó nhưng không có một con đường “kiểu mẫu” nào cả. Và chính con đường riêng đó là điểm khác biệt nếu mình nhìn thấy và hiểu được.
Look outside in
From the inside looking out you can never see how it looks from the outside looking in - Big Sean
Nhìn vào bên trong mình xong, bài học tiếp theo là nhìn ra bên ngoài, xem người khác nhìn vào mình và muốn giao tiếp với mình như thế nào. Bởi lẽ ngoài lúc độc thoại ra, những lúc còn lại mình đều giao tiếp với một hoặc nhiều người khác vì mục đích nào đó.
Dù đây là điều cơ bản ai cũng biết, nhưng đến khi vào việc, cái tôi to phình lên là sẽ bắt đầu nói bất chấp, nói cái mình muốn, theo cách mình thích mà quên đi:
Người nghe trong bối cảnh giao tiếp nhất định kỳ vọng gì từ mình?
Cấu trúc/ khuôn mẫu của các loại giao tiếp phổ biến là gì?
Đâu là các positions khác nhau trong giao tiếp? Kỳ vọng từ người nghe cho từng position là gì? Điều gì nên/ không nên nói ở từng position?
Và rất nhiều điểm cần lưu ý khác để giao tiếp hiệu quả…
Mình cũng hay mắc phải lỗi này, vì khi trình bày về vấn đề nào đó, mình có xu hướng nói rất nhiều và chi tiết những phát hiện hay trong quá trình nghiên cứu/ phân tích mà lỡ quên nhu cầu của người nghe và giới hạn thời gian.
Như anh Ninh, leader của mình ở MoMo, từng góp ý cho mình làm sao để biến 20 trang docs research của mình thành phiên bản cô đọng 3-4 slides gồm những gì Vice President quan tâm. Sau đó, 3-4 slides đấy phải adapt tiếp nếu mang đi trao đổi với stakeholder khác, đơn giản vì mức độ hiểu biết và kỳ vọng của nhiều đối tượng cho một vấn đề không thể nào giống nhau, trong khi thời gian ai cũng có hạn cả.
Và từng bước một, mình đã/đang dần cải thiện cách mình viết các thể loại tài liệu lẫn trả lời phỏng vấn để đạt được hiệu quả cao hơn và tốn ít thời gian hơn cho cả mình và người nghe/đọc.
Bài học ở đây là mình vẫn có thể truyền tải điều mình muốn, vẫn nói sự thật, vẫn thể hiện con người thật của mình, chỉ là cần tập chọn lọc những gì giá trị nhất mà người nghe quan tâm và nói theo cách dễ tiếp cận với người nghe.
🪞The mirrors
We are mirrors reflecting mirrors reflecting mirrors, showing one another what we can’t yet see - Lori Gottlieb
Câu quote này cũng tương tự câu nói của chị Thùy Minh trong một podcast của Vietcetera với thầy Minh Niệm, rằng con người chúng ta không thể tự nhìn thấy mình mà phải thông qua tấm gương để nhìn thấy hình ảnh phản chiếu của bản thân.
Trong lớp học này, thầy và các bạn “đồng học” chính là tấm gương phản chiếu cho mình thấy những điểm tốt lẫn chưa tốt, điều mình chưa biết lẫn biết chưa đúng mà mình chưa nhận thấy trong cách mình giao tiếp. Và ngược lại, mình cũng đóng vai chiếc gương phản chiếu để hỗ trợ các bạn khác. Qua từng lần sửa bài/ được sửa bài, mình vừa cảm thấy tự hào về những điểm mạnh mình có, vừa thấy phải khiêm tốn hơn vì những gì mình biết còn rất ít ỏi.
Bài học ở đây là hãy học cùng thầy/bạn bên cạnh việc tự học để được người khác phản chiếu điều mình chưa thấy và giúp người khác thấy điều họ chưa biết.
💪 Practice (which means failure is a must)
Một cái hay của lớp học này là mình phải thực hành, chịu sai và sửa bài rất nhiều để cải thiện tốt hơn qua từng buổi. Trong quá trình học - hành, mình cũng nhận ra những trải nghiệm phỏng vấn chưa thành trước đây của mình chính là chất liệu học tập vô cùng hữu ích, giúp mình phản chiếu kiến thức nhanh với tình huống thực tế, định vị được vấn đề và giải pháp hiệu quả hơn.
Học trong lớp xong rồi, mình tiếp tục thực hành trong thực tế để đánh giá mức độ thay đổi và cải thiện. Chuyện gì cũng cần thời gian, mình cũng phải mất vài tháng để áp dụng, đánh giá, sửa và thử qua các lần apply, phỏng vấn, trải nghiệm qua thêm một lần duyên mình lỡ với Fulbright trước khi đến được với RMIT.
Trong công việc, mình dàn sẵn outline với các câu hỏi xoay quanh position, knowledge, expectation của người nghe/học trước khi bắt tay thiết kế nội dung học tập hoặc biên soạn tài liệu. Hướng tiếp cận vấn đề của mình được mở rộng hơn, quá trình thực hiện tiết kiệm thời gian hơn do bớt sa đà vào một số điểm cá nhân mình yêu thích, và nhờ đó nội dung truyền tải được người nghe đón nhận tích hơn.
Tinh thần cần chuẩn bị trước là sẵn sàng thử, sai và sửa liên tục để tiến bộ chứ không thể ăn ngay từ lần đầu. Kiên trì, lì lợm, chịu học bài học thì sớm muộn gì cũng sẽ đến được nơi cần đến.
🧑🎓 Kết bài. Đi học thôi bạn ơi.
Bài cũng đã dài nên mình kết lại bằng thông tin lớp học cho bạn nào cần. Về độ rộng lẫn độ dày kiến thức sẽ không làm bạn thất vọng, mình note hai tháng cũng ngót nghét trên 30 trang docs. Mỗi lần mở ra đọc lại sau một thời gian trải nghiệm thêm, mình vừa ôn lại bài cũ, vừa nhận ra thêm được điều gì đó mới mẻ mà trước đây chưa nhận thấy.
Chương trình học (theo syllabus lớp đầu tiền) gồm 10 buổi (2 buổi/tuần) với học phí là 5.OOO.OOOđ:
1. What to Care About in Different Communication Scenarios
2. Mindset, Planning, and Format for Pitching
3. Purpose, Context, and Position
4. Mindset, Planning, and Format for Bio
5. Evaluation Framework and Methods to Improve
6. Mindset, Planning, and Format for Storytelling
7. Public Speaking and Body Language
8. Mindset, Planning, and Format for Explanation
9. Profile Analysis and Identifying Mutual Interests
10. AI, Tools, and Methods to Keep the Conversation on TrackLớp được mở theo độ trống lịch trình dày đặc của người dạy (thầy Vũ Thành Công), nên bạn có thể theo dõi thông tin trên Facebook của thầy: https://www.facebook.com/thanhcong.vu.90
Mong bạn có một trải nghiệm học nói bổ ích, vui vẻ (cười không nghỉ với thầy và các bạn chung lớp) và quan trọng là dễ ứng dụng vào thực tế hàng ngày để phát triển bản thân.
P/s: Nói là một nghệ thuật, mà đã là nghệ thuật thì chỉ có tốt/đẹp hơn chứ không có định nghĩa tốt nhất, nên nếu nói năng chưa hay lắm (như mình), có trật vuột đôi chút (hoặc nhiều chút) vào một số lúc quan trọng, hãy chấp nhận những trải nghiệm này một cách bình tĩnh và tiếp tục trau dồi thay vì tự chì chiết bản thân, mắc kẹt trong chuyện đã xảy ra và tự dán cái nhãn thất bại to đùng. Như thầy có dặn, học ăn học nói là hành trình dài hơi, mong rằng mình và bạn sẽ kiên nhẫn, kiên trì và cầu tiến để tốt hơn mỗi ngày ❤️️